Chaos

We hebben ongeveer tien doven uitgenodigd om onze ideeen over het doceren aan onze leerlingen in de praktijk te brengen. De avond van te voren hebben we ze gevraagd om acht uur naar Ketuts huis te komen zodat we om negen uur kunnen beginnen. Dat lijkt een redelijk soepele planning en inderdaad: om kwart over negen komen de eerste drie jongens aanwaaien. (Volgens mij gebruik ik het woord aanwaaien vaker, maar het past echt precies bij de manier waarop mensen hier bij elkaar op bezoek gaan; er wordt nooit echt duidelijk begroet ofzo en niet iedereen zegt elkaar gedag. Je gaat gewoon ergens op het erf zitten.). Het zijn Sukrada (een jongen van 21 met een toegetakelde arm van en motorongeluk), en nog een jongen 16 en een van 13. Sukrada is een van de weinige die naar de dovenschool Jimbaran is geweest maar is daar na 5 maanden al weer weggegaan. Het is ongelooflijk hoeveel 5 maanden onderwijs al kan doen. Hij heeft de andere jongens ook al wat geleerd de afgelopen paar jaren. Die van 16 kan ook al het alfabet een een paar woorden, en die van dertien kan zo ongeveer de cijfers 1 tot en met 10 natekenen. We oefenen wat letters en woorden zoals mangga (mango), babi (varken), ayam (kip). Als ik even met Sukrada alleen zit begint hij over plaatsnamen en voordat ik het weet wordt ik onderwezen in het aanwijzen van plaatsen zoals Lombok, Denpasar, Kuta en Jakarta. Ik bedenk me dat hij misschien ook kan helpen lesgeven op deze school in de toekomst.
Niet veel later komen Pinda en zijn vrouw (beide begin 30) en hun kindje van vijf, Pindi en zijn vrouw (Pindas oudere broer) en Dana. Zij kunnen zo ongeveer de letters schrijven lijkt het, maar er komen vervolgens onnavolgbare sequenties van letters uit. Zelfs hun eigen voornaam of die van hun kinderen kunnen ze niet opschrijven. Heel even denk ik dat ze wel kunnen vingerspellen (een vingerspel alfabet bestaat uit een handvorm voor iedere letter), maar ze mixen verschillende alfabetten door elkaar: het international vingerspelalfabet, het Indonesische, en met name veel eigen creaties. Er komen echt onzinnige dingen uit.
Ketut teken een kip op het bord met het woord ayam eronder. (Dit omdat ik had bedacht dat werken met visueel materiaal een goed plan was.) Dat wordt gretig overgetekend, maar nu beginnen verschillende mensen in hun schrift te kliederen. Het wordt allemaal heel goed bedoeld; Pinda bijvoorbeeld tekent cassaves voor me en vertelt hoe je die klaar moet maken. De jongens van 13 en 16 tekenen de plaatjes over uit een simpel leesboek dat ik heb meegebracht uit Jakarta.
Dan last Ketut een pauze in (omdat ik aan hem heb uitgelegd dat een pauze kan helpen om je weer te kunnen concentreren). Dus we drinken koffie en er wordt gerookt en mensen gaan ijverig door met kliederen. Onze eerste les is complete chaos. Dus ik doe een poging om wat orde te scheppen en ga voor het white board staan. Ik leg wat woorden uit zoals /nasi/ en /pisang/ en /nasi goreng/ en /pisang goreng/. Even heb ik de aandacht en Ketut (blij dat ie van de zware taak van doceren verlost is) grijpt zijn kans om dan maar wat van het gebeuren te filmen. Ik speel nog wat met het kindje (zij is het kleintje met down-syndroom) ze gebaart zoiets als ‘eh, eh, jij, jij?’ (Hoe heet jij?) ik maak een C en zij kijkt begripvol naar mij en kriebelt wat op papier. Dan kijkt ze weer op maar wordt afgeleid.
Lesgeven is echt een vak. En we hebben leerlingen die niet gewend zijn om naar school te gaan. Het feit dat Sukrada zoveel baat heeft gehad bij zijn scholing overtuigt mij er volledig van dat we op de goede weg zitten. Ook als we ze alleen al hun naam kunnen leren schrijven en wat simpele woorden zullen ze zich heel trots voelen. Bovendien zijn onze leerlingen stuk voor stuk heel gemotiveerd en laten met plezier hun schrift zien. Van mij krijgen ze allemaal een dikke krul voor hun creativiteit.

Aan het eind van de middag (na mijn middagslaapje…heerlijk moeten we in Nederland eigenlijk ook doen) gaan we nog even naar de tuin van Dana. Het is maar 5 minuten van Ketuts huis af. De tuinen hier staan ook weer vol met allerlei nuttige bomen: bananenbomen, papayabomen, mangobomen (het is helaas nog net niet het seizoen), kokosnootbomen (eh palmbomen noem je die toch), en ook bomen die gekweekt worden voor het hout. Her en der staan ook Chili-planten en andere kruidachtigen. Mensen vertellen hier graag over de bomen: wanneer je ze plant, hoe en waar ze groeien, hoe lang het duurt voordat je de vruchten kunt plukken, hoe je de vruchten/wortels verwerkt, wat de opbrengst is voor een kilogram, voor welke kwaal het goed is.
Het is hier een stuk heuvelachtiger dan in Pinda’s tuin en de hut ligt op een heuveltje. Vanuit hier zie ik de verte de zee en aan de andere kant de bergen. De zon staat laag. We eten gekookte cassave en drinken koffie. Er lopen twee rode kittens rond waarvan de moeder overleden is. Ze zijn praktisch uitgehongerd en maar heel soms zie je ze toch nog een soort van jachtinstinct hebben. Ik heb moeite me te concentreren omdat ik de kittens zo zielig vind. Dan wordt ik vast voorgesteld aan mijn afscheidsmaaltijd: de hond. Ik had me uiteraard wel voorbereid op het eten van vreemde dingen (ook hondenvlees), maar niet dat ik ze eerst nog persoonlijk zou hebben leren kennen. Ik overweeg uit te leggen dat in Nederland het eten van een hond net zo iets is als eten van een koe voor Hindoes of een varken voor Moslms, maar dan denk ik het dan allemaal wat overdrijf. Ik knik dus maar ja. Over vier dagen hondensaté. We lopen gezamenlijk terug achter elkaar op het smalle paadje: ik voorop. Ik vraag nog aan Resmini of ze het niet een beetje veel papayas zijn die ze meeneemt op haar hoofd. Nee hoor zegt ze met een trotse blik, ik heb twéé varkens.