Tuinfeest

Vandaag gaan we naar de tuin van Pinda, we gaan daar gezamenlijk eten omdat de jongens van de NGO vandaag vertrekken. De NGO heet In-Docs, ze geven beurzen uit voor het maken van documentaires over verschillende dorpen in Bali, en later ook in heel Indonesië. De documentaires worden vertoond op een filmfestival en de winnaar krijgt een prijs. Er worden ook nog films gemaakt over een dorp op Bali waarvan gezegd wordt dat er altijd al gestolen werd van andere dorpen. Maar goed, dit is ook een van de weinige islamitische dorpen dus het is niet helemaal duidelijk of dit gerucht klopt. En dan is er ook nog een dorp in de buurt waar twee groepen continue tegen elkaar strijden. Bekend verschijnsel, volgens mij heb je dat in Torn ook.
De tuin is eigenlijk een lap grond buiten het dorp met een hut waarin soms ook geslapen wordt, en met daaromheen een heleboel kokosnoot-, chocolade-, mango- en jackfruitbomen. Ook worden er een soort bonen gekweekt in wat er uit ziet als een verdroogde wijngaard (maar dat komt weer goed met het regenseizoen). De chocoladeboom draagt al wel vruchten maar ze zijn nog niet rijp. Er is een lage stal (bukken!) met daarin twee of drie koeien die gevoerd worden met gras, maar ook palmblad en gepelde bast van bomen. Ze zien er superlief uit (grote bruine ogen) en zijn ook niet bang als je ze aait. De tuinen grenzen aan elkaar en vormen eigenlijk een grot tropisch bos met wandelpaden.
Langzaam aan waait iedereen aan en we openen jonge kokosnoten voor het sap. De iets minder jonge hebben minder lekker sap maar je kunt daar wel wat sappig vruchtvlees uitschrapen. Vervolgens doet een halve dop dienst als stoel. De rest zit op matten van palmblad, die even daarvoor nog dienst deden als ‘muur’. Het toetje is jackfruit: een grote vrucht (40 cm) die lijkt op een reuzelichee (van de buitenkant, maar dan groen) met daarin allemaal kleine, gele vruchten (6-8cm) met een pit erin. Het vruchtvlees is een beetje kruidig zoet, en stevig, maar niet knapperig. Ik krijg ook nog een paar pitten (op te planten) mee van een boom waarvan ik echt niet weet wat het is. Een man op een scooter die komt aanrijden betaalt grof geld voor de pitten die voornamelijk als exportproduct dienen. Ketut heeft ze ook al eens in Nijmegen gezien.
Het is een gezellige middag. Er wordt nog gedanst. De vrouwen en kinderen zitten eromheen. Mensen aaien je even als ze bij je komen zitten. De kinderen komen lekker tegen je aanhangen. Iedereen vraagt hoe lang ik nog blijf (nog 11, nee 9 dagen). Op de een of andere manier is een fout maken juist sfeerbevorderend. Het feit dat ik maar weinig Indonesische en Balinese woorden ken eigenlijk ook. Geeft niet hoor, ik ben ook niet geschoold wordt er vaak gezegd. Mensen kunnen niet kloklezen, maar ze kunnen je wel op ieder moment van de dag op een kwartier af vertellen hoe laat het is vanwege de stand van de zon. (Hoewel ze hier ook een Balinees half uurtje hebben.). Als ze getallen kunnen schrijven in het zand (een man kan 21), dan weten ze eigenlijk niet of dat 30 of 21 of 12 of misschien 6 ofzo betekent. De leeftijden die mensen zichzelf toedichten zijn vaak onwaarschijnlijk en variëren per dag. Vanavond bespreek ik met Ketut het lesgeven. Leren lezen en schrijven (en tellen!) aan mensen die ouder zijn en nog nooit naar school zijn geweest en bovendien ook nog eens doof, wordt echt een hele enterprise.
De casual gebarengesprekken gaan me inmiddels goed af. Dat ik eerst voor 4 maanden terugga naar Nederland, en dan voor zes maanden in het huis van Ketut in het dorp zal blijven. Het aanwijzen van locaties blijkt gelukkig geen probleem als ik eenmaal een ijkpunt heb opgepikt uit de conversatie. Dat ik me verstaanbaar kan maken wil trouwens niet zeggen dat ik alles begrijp. Ze hebben bijvoorbeeld een gebaar wat zoiets betekent als ‘klaar, op, afgelopen’ waarbij verschillende gezichtsuitdrukking worden gebruikt bijvoorbeeld een uitgestoken tong, een luide pah!, of rollende ogen. Maar wanneer je nou wat gebruikt? De tong komt soms ook zonder het gebaar voor. Heel interessant allemaal. Ik word ook regelmatig verbeterd, juist wat betreft die gezichtsuitdrukkingen. Ik vind ze er heel anders uit zien dan bij andere gebarentalen.
Ik maak nog wat foto’s, dat wordt erg gewaardeerd. De truc is te zeggen dat ie goed gelukt is en dan snel knippen. Dan maak je nog de meeste kans op een spontane foto. Of gewoon sneaky doen, wat ook prima is blijkt. Als we aan het eind van de middag vertrekken staat iedereen op om afscheid te nemen van mij. Ik krijg handjes, knuffels en nog een extra aai. Het is bijna gênant aangezien dit niet mijn afscheidsfeestje is. We lopen het bos uit met nog een kokosnoot voor thuis. We rijden weg met negen mensen in Ketuts auto. En eigenlijk is ie misschien nog niet helemaal vol.

’s Avonds gaan Ketut, zijn zoon, en ik nog even op bezoek bij Nyoman Sulandra. Hij wordt naast Ketut Kanta mijn onderzoeksassistent voor de komende 3 jaar. Zijn zoon wordt morgen 3 maanden oud en dan geven de ouders een feest genaamd de Drie-maanden ceremonie. Met 6 maanden is er nog zo’n feest waarbij er weer twee varkens worden geslacht. Een wordt fijngehakt tot een maaltijd en de ander gebarbecued. De varkens liggen al klaar vastgebonden aan een grote stok. Als blijkt dat ze nog leven is dat op de een of andere manier nog enger. (Er wordt zelfs gevraagd of ik soms moslim ben.) Dan Ketut ziet eindelijk zijn kans om mij te helpen in plaats van mijn zelfstandigheid en individualiteit gelaten aan te zien. Samen lopen we erlangs (ik aan de buitenkant). De volgende ochtend zie ik Ketuts dochter van tien zo’n beest met een lange stok terug zijn hok in drijven.