Blimbingsari

Op zaterdagochtend vertrek ik samen met een van de dove tieners (Dadi) richting Kuta. Ketut zet ons af aan de grote weg en al na 10 minuten komt een bus naar het Zuiden voorbij. We rijden over Kintamani en de Bangli regio. We rijden ongeveer een uur lang met 30 km/uur door de wolken. Nu begrijp ik waarom de dove vrouwen in het dorp die daar oospronkelijk vandaan komen het hebben over Bangle met een wijsgebaar en gevolgd door een koud-rillend gebaar. Dadi stapt uit in Gianyar. Ze gaat naar een ceremonie van een vriendin waarbij de tanden geveild worden. Ik blijf zitten tot en met station Batubulan en stap over op een bemo naar Ubung. Het duurt ruim een uur voordat de bemo vol is en we kunnen vertrekken. Naast mij zit een pandetta in wit gewaad die een klein plastic tasje op schoot heeft waaruit piepgeluidjes komen. Afentoe zie ik ook een zwart kuikenskopje tevoorschijn komen dat hij teder aait.
Thuis staat er een warm bord pasta voor me klaar met champignonneroomsaus die de man van Febby heeft gemaakt (hij is kok). Febby en ik moeten het hebben over haar werk voor de komende paar maanden. De gebarentaalteksten die ik onlangs heb opgenomen over de dagtocht met de doven moeten worden vertaald naar het Engels voor het corpus. En we bespreken de mogelijkheid dat zij ook een boek over het dorp (geschreven door Gede Marsaja) gaat vertalen naar het Indonesisch. En we hebben het over bewust omgaan met dove kinderen in gemengde klaslokalen. Ik heb van de International Deaf Children Society wat teksten gekregen speciaal bedoeld voor docenten die ineens een doof kind in hun leslokaal erbij hebben. Er staat uitgelegd wat doofheid is en een tiental praktische tips. Bijvoorbeeld niet praten als je met je rug naar de klas op het bord schrijft, want die informatie krijgt een doof kind niet mee. En ook niet voor het raam gaan staan want met zoveel achtergrondlicht is het moeilijk om te liplezen of iemand te zien gebaren. Snorren zijn eigenlijk ook verboden want die belemmeren al helemaal het zicht op de articulatie van woorden, en dove kinderen kun je het beste ergens neerzetten waar ze alles in het leslokaal kunnen zien. Ik wil Febby delen van deze tekst naar het Indonesisch laten vertalen voor de momenten dat onze dove kinderen een les volgen samen met de horende kinderen, maar liefst ook om ze verder te verspreiden op gemengde scholen in Indonesie. Febby vertelt dat hun bezoek aan het dorp tot nu toe voor haar een van de meest indrukwekkende reiservaringen is geweest. Ook vertelt ze dat ze moeite heeft om de sms-jes die ze afentoe nog van Dadi krijgt te begrijpen. Ik leg uit dat doven soms de woordvolgorde van de grammatica in hun gebarentaal toepassen wanneer ze Indonesisch schrijven, omdat ze het Indonesisch nog niet helemaal verworven hebben. Dat is natuurlijk ook heel lastig omdat ze nooit zo veel input krijgen simpelweg omdat ze de taal niet in levende lijve horen en dat het goed is als ze terugsmst zodat ze ook een goed voorbeeld hebben. Eind van de middag gaan we nog even de stad in en ik koop bij een boekhandel een pas uitgegeven Balinees-Engels woordenboek en zoek tevergeefs naar een zilveren armband als van een vossenstaart voor mijn oma.
De volgende ochtend ontwijk ik met succes een kerkdienst die om 7 uur ‘s ochtends begint. Het is slechts mijzelf en de schoonvader van Febby die begint te vertellen. In de tijd van zijn grootouders hadden de Christenen in omgeving Kuta zoveel problemen dat ze op een dag 6 jongemannen op pad stuurden om een nieuwe plek voor het dorp te vinden. Die vonden ze in West Bali net voor Gilimanuk. Midden in de jungle maakten ze daar een lege plek en alle families liepen 3 dagen om er te komen. Daar bouwden ze een dorp in de vorm van een kruis, maar zonder wegen. Ieder huis staat (nog steeds) op precies 15 meter afstand van elkaar zonder schuttingen. De wandelgangen die hierdoor ontstaan zijn groen met gras met slechts in het midden een pad van asfalt. In het midden van de ‘kruising’ staat de kerk, een schooltje en een medische post. (Op dit punt heb ik dus al tranen in mijn ogen staan omdat ik versteld sta over de mate van eenheid en daadkracht een dergelijke gemeenschap moet hebben bezeten om zoiets voor elkaar te krijgen. Onvoorstelbaar.) Tot op de dag van vandaag luidt om 6 uur de gong en komen alle mensen samen om te zingen (afgezien van 3 of 4 gezinnen, toegegeven). Hoewel de stichters van Blimbingsari boeren waren besloten ze dat het beter was als hun kinderen hoger opgeleid zouden zijn. En vrijwel alle jongeren hebben gestudeerd in het Westen en werken ofwel in Jakarta of Surabaya, danwel in het buitenland. Bapak vertelt trots dat met Kerst en Pasen het dorp dan ook zwart ziet van de autos’s en 60% van de Balinese pastoors is afkomstig uit het dorp. Waaronder hijzelf. Er schijnt een luchtfoto te bestaan van het dorp, die ergens in Oegstgeest op het Hendrik Kramer-instituut ligt. Ze willen hem niet afstaan, zoals zoveel historisch materiaal uit Indonesie dat in Nederland is opgeslagen. Als een soort ‘ceterum censeo Carthaginem delendam esse’ krijg ik dit vaak terug van Indonesische intellectuelen. Ik begrijp eigenlijk ook niet waarom die Nederlandse instanties niet inzien dat deze materialen cultureel eigendom zijn van de desbetreffende gemeenschappen. Het maakt me een beetje boos. Maar goed, thuis maar eens kijken of er gedetailleerde fotos op Google Earth te vinden zijn.
Vanmiddag de stad nog even in en dan terug met bus. En dan nog maar vijf volle dagen in het dorp en dan vertrek ik al weer naar Jakarta. Ik wil deze week voor de eerste keer opnames maken van een horend kindje van dove ouders. Hij is nu precies een jaar oud en tot mijn verbazing begint hij al te gebaren. Of nou ja, eigenlijk vooral nee-schudden en wijzen, maar toch. Hij zal als ie wat groter is zowel Kata Kolok als gesproken Balinees kunnen net als zijn grote zus van zes (Ayu). Er zijn ook nog een aantal teksten die ik hoop samen met Ketut te bespreken, daar was het nog niet van gekomen omdat zijn vrouw een tijd in het ziekenhuis heeft gelegen met hartklachten. De verhalen gaan over een bunker-tunnel die gegraven is bij Gianyar. Het verhaal wordt verteld door de grootvader van dat kindje, en hij heeft het weer van de vader van zijn zwager. Ik ben benieuwd of de orientatie van de tunnel in het verhaal exact overeenkomt met de orientatie in werkelijkheid. Weer een puzzelstukje voor mijn dissertatie.