PhD ceremonie

Dagen zijn er in de voorbereidingen gaan zitten. Mijn gastvrouw heeft talloze offerwerkjes gemaakt van palmblad, gevuld met rijst, ui, geld, mooie lekkerruikbloemen, bootjes voor de tirta en nog veel meer. Ik en adik (mijn kleine zusje) hebben ook een enkel bakje gevouwen en doorpint met een stengel. ‘t Is zeven uur ‘s ochtends en ik heb mijn sarong al 4 keer opnieuw omgeslagen zodat alles mooi symmetrisch hangt. Zenuwachtig friemel ik aan het oranje ceintuur dat ik normaal in een keer goed strik. Zeven over zeven en Ketut is er nog niet. Nadat ik Ketut heb wakker gebeld trek ik voor de zekerheid mijn corsetband nog eens omlaag en ga klaar zitten.
In amazonezit achterop en tot vermaak van de buren houd ik Ketut bij zijn middel vast. Als we bij de tempel vlakbij het kerkhof aankomen zijn er al vijf priesters bezig met bidden bij de ingang van de tempel. Dat wil zeggen één echte, oude pandetta, een pandetta in opleiding, en drie vrouwelijke geestelijken allemaal te herkennen aan hun witte kledij. Het grootste deel van de offerwerkjes staat uitgestald op zitmatjes. Ik hoef slechts nog even aan te schuiven en een bloemetje offeren. Tijdens het bidden hoor ik Balinese variaties op mijn naam varierend van Kos tot Pos. Drie keer tirta drinken, drie keer op het hoofd. Rijst op voorhoofd, slapen en het kulleke van mijn hals… ‘Habis!’ zegt de Pandetta met het bijbehorende gebaar. Je kan veel zeggen van Hindoestische ceremonies, maar traag of saai zijn ze zeker niet.
Nog geen vijf minuten later offeren we samen met een van de vrouwelijke pandetta’s nogmaals net buiten de tempel. De god is tijdelijk verhuisd omdat de tempel momenteel gerestaureerd wordt. Op aanwijzing van mijn gastvrouw steek ik ditmaal de geofferde bloemetjes achter in mijn haar. Nadat ik het tirta driemaal gedronken heb, en het driemaal op mijn hoofd ontvangen heb, wordt dit keer met grote hoeveelheden lekkerruikwater over mijn hoofd gegoten. Volgens mij verschilt mijn gezichtsuitdrukking van dat moment niet veel met dat van een bedremmeld kind, en ik word dan ook van alle kanten toegelachen.

Ik heb een rare gewaarwording in mijn buik die ik ook altijd krijg bij een kerkdienst: deel te zijn van een duizenden jaar oude cultuur. Het raakt me. Van sommige dingen weet niemand meer precies waarom ze gedaan worden zoals ze ze doen, maar de esthetiek spat van de rituelen van af. De ceremonies in het dorp missen het gewichtige van harde banken in een koude kerk, met verstomde geluiden, het geroezemoes van het Onze Vader, vrome muziek, en een preek. In plaats daarvan draagt ieder zijn fleurigste sarong, en worden de mooiste en meest lekkerruikende bloemen geofferd en in het haar of achter het oor gestoken, er wordt hardop gebeden terwijl kleine kunstwerkjes met lekkernijen in de opstijgende walm van wierook door de Goden geconsumeerd worden. Even overweeg ik. Ik vond een mensgeworden (zoon van) God eigenlijk toch altijd maar een zwaktebod. Hindu zijn is wel ontzettend veel meer werk dan Katholiek, maar het is ook duidelijk opbeurender. Boeddhisme is me eigenlijk ook net iets te hip, en ik wil geen hobbezakkekleding aan, bovendien voel ik me in een sarong stukken prettiger dan destijds het idee alleen al van een communiepekske. Overigens werkt een hoofddoek dan wel weer verrassend goed op feestjes. Maar hier gelukkig geen repetitatief geratel, lijzige beeldspraak, of saai gepreek en binnensmonds geroezemoes. Nee, er wordt gebeden in klare taal: Hinduisme is het helemaal. Nadat de kippen op de achtergelaten offerwerkjes zijn toegesneld, vertelt Ketut dat hij een cicek hoorde roepen, een teken dat de goden luisteren. Nog een laatste ceremonietje bij een klein tempeltje bij de ingang van Bengkala. Onder het bidden roept de priesteres naar Ketut: of het nou doktér of doctór was? Doctór roept hij met focusintonatie. Ik kan een glimlach niet onderdrukken.

Straks is er nog een afsluitende ceremonie opdat mijn dissertatieproject succesvol zal worden afgerond, maar dit keer in de tempel van mijn clan: Kelod Kauh. Toen ik afgelopen week een donatie voor de restauratie van de tempel op het kerkhof deed bemerkte ik dat daar geen twijfel over bestond. Nu naast een identiteit als familielid dus ook een officiele als clanlid. Kelod-Kauh is trouwens een Balinese samenstelling tussen Kelod dat zeewaards of bergafwaards betekent, en Kauh die refereert aan de locatie van zonsondergang. Deze zogeheten absolute richtingen zijn vergelijkbaar met ons Noord-Oost-Zuid-West, maar Balinezen gebruiken deze woorden ook voor kleine dingen zoals ‘een vlieg op je Noorder wang’. Mijn clanstatus als Kelod-Kauh draag ik vol trots, zeker aangezien mijn onderzoek nou juist absolute richtingen betreft.
Op half zes bel ik Ketut dat alles al klaar staat. Op weg naar de tempel 20 meter verderop, trekt mijn gastvrouw nog snel een paar bloemen uit een boom om te kunnen offeren. De Pandetta blijkt de man die ik in mijn achtertuin weleens zijn fietsband zie plakken met ontbloot bovenlijf. Er zijn ook nog 3 andere witgekleden die me vriendelijk toeknikken. Bij het afsluitend ritueel krijg ik wederom rijst op mijn voorhoofd, slapen en ook nog een beetje in het tere kuiltje van mijn hals. ‘Tegeg!’, zegt de man, met een ondeugende blik. Zucht, en Hindu-geestelijken zijn ook duidelijk aantrekkelijker dan al die andere.

/habis/ ‘klaar’
/tegeg/ ‘knap, mooi’